Hipnotik Telkinler İçin Cümleler Kurma
Hipnotik Telkinler İçin Cümleler Kurma
Dr. D. Corydon Hammond Utah Üniversitesi Tıp Fakültesi Hipnoz esas olarak konsantre durumda olan hasta ile rafine bir iletişim yoludur. Başarılı bir hipnoz elde etmek, pratisyenin konuşmanın yeni bir şekli olan “hipnotik ses”i öğrenmesini gerekli kılar. Bu sebepten ötürü, hipnoz dalgınlığını çalışmanız ve seyretmeniz yanında, size gelen deyimleri ve fikirleri yazmanız gerekir. Seminer ve dersleri teybe kayıt etmek ve dili çalışmak değersizdir. Yazar, öğrenme sürecinizi hızlandırmak amacıyla, özellikle daha fazla Ericksonian oryantasyonlu olan ve hipnoterapistler tarafından sıkça kullanılan öğretici deyimlere ait uzun bir listeyi size sunmaktadır. Bu deyimlerin tekrarlı olarak çalışılması önerilir ve indüksiyonda muhtemelen size yardımcı olacaktır. Bu deyimleri teybe kayıt etmek ve bunları sürekli dinlemek yardımcı olabilir. Bu size konuşmaya ait yeni bir yol bulmanıza yardımcı olacaktır. Ve sen .......... merak edebilirsin ............. not edebilir misin? Ve sen ............. memnun olabilirsin. Ve şayet ........... sen meraklanmaya başlarsın... Senin iznin ile.… Şimdi yeni bir tecrübe edinmek istiyorum.… Hastayı yüreklendir: “Bunu çok mükemmel yapıyorsun.” “ Bugüne kadar güzel bir iş yaptın mı. Çok iyi iş.” Senin ihtiyaçlarını karşılayan bir yolda .…… Senin bu tecrübeye katılmanı istiyorum. Ve sen ................. şaşıracaksın. Şu an tabi ki ne tecrübe ettiğini tam olarak bilmiyorum. Fakat galiba ....... Ve senin ............. keşfetmeni istiyorum. Belki de ................... (yeteneğiyle ilgili) özel bir hoşnutluk duyabilme….. Er ya da geç; ne zaman olduğunu bilmiyorum… Ve senin ne zaman bir sürpriz yapacağını bilmiyorum, merak ediyorum… Merak ediyorum, öğrenince ilgileneceksin….. Sen nasılsa biliyorsun..... Bilgilenmek belki seni rahatsız etmez …. Senin bir şey keşfetmeni istiyorum… Keşfetmeni istediğim şeylerin bir tanesi… Ve seninle ilgili olan bir şey bilmeni istiyorum… Başlangıçta ….., fakat sonra… Fark etmeye başladın mı ? Ve düşünüyorum ki sürprizle karşılaşmak eğlendirecek seni… Acaba şunu öğrendiğinde senin için bir sürpriz olacak mı….? Ve seninle ilgili olan bir şey bilmeni istiyorum. Merak ediyorum, ne kadar doğal ve kolay olduğunu bilince… Eğlenmek isteyip istemediğini merak ediyorum ... Merak ediyorum, keşfedince sana bir sürpriz olacak mı…? Ve merak ediyorum, bu gerçeği merak edecek misin?… Belki öğrenmek… Belki öğrenmeye başlamak… Belki bilmek seni eğlendirecek… Merak ediyorum hiç daha önce öğrendin mi diye…? Belki sana sürpriz yapacağımı bildirmekle… Senin daha fazla haberdar olmanı istiyorum bu… Sana izin vermeye başlayacağım… Ve senin bilinçsiz beynin buna muktedir…. Merak ediyorum, buna mı karar vereceksin ….. ya da…. Bütün olasılıklarla… Çok mümkün… Ve tecrübe edinecek misin bu konuda……? Ve bununla ilgili olmayacaksın….. Bunu öğrenmek çok güzel olacak….. Ve bunun başlangıcını fark ettin mi…..? Belki eğlenebileceksin… Böyle zamanlarda, bazı insanlar eğlenir…. İlk haberdar olacağın şeylerden bir tanesi…. Ve hazır gibi görünüyor ki…. Bu fırsatı kendine ver ( bakmak için)… Belki beklediğinden daha hızlı…. Ve eğer arzu edersen… Ve şunu merak edebilirsin… Ve, çok ilginç bir şekilde, keşfedeceksin ki… Ve şunu bilmek çok tatmin edici… Ve, Mary sen herkesten şunu daha fazla biliyorsun ki… Bunu bilmek çok pozitif ve rahatlatıcı… Çok büyüleneceksin, ve bunu çok zorlayıcı bulacaksın… Ve belki seni başka deneyimleri ve hisleri hatırlatacaktır Bu gerçeği takdir etmeni istiyorum… Merak ediyorum, anımsayacak mısın … Bunu bilmek seni mutlu edecek mi…..? … sadece bil. Merak ediyorum hiç daha önce öğrendin mi... Ve bunu merak ederken, şunu keşif etmeni istiyorum ki… İzin vermeni, başlamanı istiyorum… Ne önemli, beyninin yapabildiği… Senin bildiğin bir şey hatırlatmak istiyorum, o da şu… Ve şu meydana gelir, sen yardımcı olamazsın fakat bil…. Bu hemen hemen eğer…..hemen hemen eğer…. Hemen hemen eğer …. Hemen hemen düşünüldüğü gibi… Bir tür… Ve yeterince iyi… Ve her şey yolunda Tamam, oldu… Bütün gerçek olaylar… Gerçekten önemli şeyler… Bilgim yok,Bu değişikler hakkında bilgin var mı;ve gerçekten fark etmiyor… Merak ediyorum bunu öğrenince ilgin olacak mı…? Belki daha önceden haberdardın… Gerçekten en önemli şey, bu konuda tam bilgiye sahip olmak… DOLAYLI HİPNOZ TELKİNLERİNİN TÜRLERİ Prof.Dr. D.Corydon Hammond; Utah Üniversitesi Tıp Fakültesi 1. INTERSPERSAL (KARIŞTIRICI): Dikkati odaklandırın ve düşüncenin “tohumlarını” çıkartacak olan kelimeleri, paragrafları ve başlıkları ortaya koyun ve dolaylı olarak hastaya etki edin. 2. TRUİSMS (GERÇEKÇİLİK): Hiç kimsenin inkar etmeyeceği bir gerçek olayın ifadesi. Bu ifadeler sırasında dikkat duyumsal, dokunaklı veya idrak isteyen ifadeler üzerine odaklandırılmalı. Örneğin:”insanların çoğu, kumsal boyunca yürürken, güneşin tenlerine verdiği sıcaklığı severler.” Anlatım stillerin türleri: İnsanların çoğu…, her biri…., sen zaten biliyorsun ki …, nasıl olduğunu biliyorsun…, bazı insanlar….., bir çoğumuz …., bu çok genel bir deneyim ki…., herkes…, şimdiye kadar nasıl olduğunu öğrendin…., yapmadığında bir zaman vardı…, er yada geç..., herkes…., bütün kültürlerde…, herkese bir sevinç duygusu veriyor ki… 3. BİLMEMEK, YAPMAMAK: Bu telkinler bilinçli eforlara nazaran bilinçsiz hastayı daha fazla alıma açık yapar. Bu telkinler hastayı kendini zorlamaması için, otonom cevap verme ve dağılmaya teşvik eder. Örneğin “ düşünmene gerek yok, ya da cevap vermeye, ya da her hangi bir şey yapmaya. Gerçekten beni dikkatli dinlemene gerek yok. Çünkü senin her hangi bir eforun olmadan senin bilinçsiz beynin her söylediğime kulak verecektir”. Anlatım Stillerin Türleri: Yapmana gerek yok…, gerek yok…, önemli değil…, ihtiyacın yok…., bilmeden, senin…., senin ilgilenmene gerek yok… 4. YANITLAMANIN TÜM OLASILIKLARINI KAPSAMAK: Hastanın tüm dikkatini belirli bir yöne çekmek istediğiniz zaman, yanıtın tüm olasılıkları kapsamasının önemi ortaya çıkar. Her hangi bir gerçek otomatik yanıtlama başarı ve hipnoz sayılır. Hastayı daha önce tanımadığınızda ve onu ilk olarak hipnoz ve yanıtlama kabiliyetini tanımaya başladığınız durumlarda önemlidir. “Senin sağ elin, ya da belki sol elin hafifleyecek ve kaldırmaya başlayacaksın, ya da çok ağırlık ve baskı hissedeceksin, ya da hiç hareket ettiremeyeceksin. Dikkatli bir şekilde neler olduğunu fark edeceksin. Belki ufak parmağındır, ya da işaret parmağın hareket edip bir şeyler hissetmeye başlayacaktır, ben gerçekten bilmiyorum ve en önemli şey, nasıl hareket ettiği değil, elinin hareket ettiğini fark etmendir.” 5. SORULAR: Sorular dikkati çeker, ilişkiye teşvik eder, yanıtlamayı kolaylaştırır ve hastayı kendinden geçmeye sevk eder. Soru, bilinçli beyin tarafından yanıtlanmadığı zaman çok değerli olur. Sorular hastanın davranış gidişatından yararlanmak için gereklidir fakat şiddetli bir tavır içinde olmamalıdır. Örneğin her soru görünür bir telkin taşımalı ve tekrarlanmalıdır. Telkinlerin soru formatı: Yapabilir misin (R)… Sen….misin (R) …. (Onlar).. ve …. ister misin…. bilmek algılamak hissetmek (senin) bilinçsiz duymak tatmak koklamak dinlemek hatırlamak hayal etmek görmek denemek dikkat çekmek merak etmek seçmek kendini bırakmak kendine yapmak Yapar…… İstek (o, sen)…… bilgin var mı…. 6. TELKİNLERİ BAĞLAMAK: Sürekli yada kaçınılmaz davranışlar için telkinleri bir birine bağlayın. Bu kendinden geçme ve ara hipnoz da kullanılan tetikleyici ve bir birine bağlı olan telkinlerin tanımı için kullanılır. Örneğin “ve elin aşağıya indiğinde, kendini şu …….zamana gittiğini fark edeceksin.” “ve yatakta onun vücudunu dokunduğunda, aklına gelen unutulmaz anılar yüzünden bir sürpriz yaşayacaksın.” Anlatım Stillerin Türleri: Ve ne zaman…, gibi…, olur olmaz…., “e/a kadar” ve “sonra” kelimeleri kullanın (eğer….. sonra…..) ”sen …..iken ……. Yapabilirsin…..” ”ne zaman sen……… lütfen……..” ”yapmazsın……ne zamanki sen……” ”neden sen ….. öncesinden” “ne kadar yakınlaşırsan…… o kadar yaparsın……” “sonra…..yapabilirsin” “hissettiğinde….. fark edeceksin…..” “hissi……sana müsaade edecek ki…..” “ve…..oluştuğunda,….. beklemediğin bir şeyler olacaktır” “ne zaman sen….. , sen…..” Hemen : elin uyuşacaktır.... ayaklarını hissetmeyeceksin.... bilinçsiz beyinin biliyor ki…. zamana geri dönüyorsun…. sonra, elin düşecektir Birbirine bağlı olan telkinleri anlatmak birbirine bağlı kaçınılmaz davranışları tanımlamaktır. Örneğin yatakta uzanmak, ayakkabıyı bağlamak, dişlerini fırçalamak, evine göz atmak, bir şarkı dinlemek. 7. İMA EDİCİ TALİMATLAR: İmalı talimatların üç bölümü var; 1) zamana bağlı giriş 2) hastanın içinde yer alacak olan dahili süreç için imalı telkin 3) telkin algılandığında ya da hastadan yanıt alındığında davranış sinyali olarak. Bu kendinden geçme (in-trance) sürecinde kullanılır. Formatı: “Hemen [zamana bağlı giriş] iç beynin o problemin oluşum şartlarını tanımladığında [dahili süreç] baş parmağın kalkabilir.” [davranışsinyali]. Cümleler: “Hemen.…(elini uyuşmuş ve uyuşturulmuş hissedeceksin, ayaklarını hissetmeyeceksin, …. Görebilirsin, hafızan bilinçli beyninden soyutlandı, biliyorsun…. )…sonra…( elin düşecek; parmağın kalkacak; uyanacaksın). 8. KARŞITLARIN ZITTI: Karşıtların yada kutupların dengelenmesidir. Örneğin “ sağ elin sertleşip hassaslaştığında, vücudun daha rahat olacak.” “ sağ elin yukarıya kaldırıldığında, sol elin aşağıya düşecek.” “başın ön bölümü bir soğukluk hissedecek, ellerin ısınacak.” Bu tür telkinlerde, fiziksel ve psikolojik mecaz önerebilirsiniz. Aşağıdaki zıtlıkların bir kaçını dikkate alın, sıcaklık-soğukluk, gerginlik-gevşeme, ayılma-anestezi, ıslak-kuru, hafiflik-ağırlık, hafif-ağır, dolu-boş, çok-az, zor-kolay, yaşlı-genç. 9. DİRENCİN AZALTILMASINDA NEGATİFLERİN KULLANILMASI: Ericson’un inancına göre negatiflerin kullanılması, minor düzeydeki engellemelerin ve direnişlerin azaltılmasında aydınlatıcı bir öneme sahiptir. Örneğin “ Yapacaksın, yapmayacak mısın?” “Yapabilirsin, yapamaz mısın?” “ Durduramazsın, durdurabilir misin?” “ Deneyebilirsin, deneyemez misin?” “ Ediyor musun?, Etmiyor musun?” “ Peki bunu olması için neden izin vermiyorsun?” “ ve gerçekten yapmak zorunda değilsin ____ e kadar_____” “ yapmayabilirsin _______e kadar______” “ yapmak zorunda değilsin_____” “ ________değil misin?” “ ________ değil mi?” “ ________ediyor musun? 10. KARŞILAŞTIRILABİLİR ALTERNATİF TUTUM: Bu tutum hastaya iki yada daha fazla alternatif arasında serbest seçenek olanağı sağlar. Her iki seçenekte önemli derecede karşılaştırabilir ve her ikisi de hastayı arzu edilen tedavi edici yöne götürebilir. Seçenekler değişik gelebilir ama gerçekte aynılardır. Örnekler: “ Koltukta oturarak mı transa geçmek istersiniz, yoksa geriye yaslanarak mı? Yavaş yavaş mı transa mı geçmek istersiniz, yoksa daha çabuk mu? Hafif bir transa, orta düzeyde bir transa ya da derin bir transa mı girmek istersiniz? “belki sol kolunuz, ya da sağ kolunuz yüzünüze doğru yükselecek” “ve belki 5 yaşınızdayken geçirdiğiniz mutlu bir anınızı ya da ileriki yaşlarınızda gerçekleşen başka bir anınızı hatırlayabilirsiniz “baskıyı hissetmeyi seçebilirsiniz ya da hiçbir şeyi seçmeyebilirsiniz “sesimin tonunun farkında olabilirsiniz ve başka her şeyi önemsemeyebilirsiniz “zaman çok hızlı geçebilir ya da geçtiğin farkında bile olmayabilirsiniz 11. BİLİNÇLİ-BİLİNÇ DIŞI ÇİFT TUTUM: Bu metod hastanın bilinç dışı zihninden yararlanma metoduyla, öğrenilmiş kısıtlamalardan kaçınarak uygulanabilir. Bu önerilere verilen tepkiler hastanın içsel olarak odaklanması ve bilinç dışı süreçleri başlatması ile olup bilinçli kontrolün ötesinde sağlanmaktadır. Çift tutumda hastanın her zamanki bilinçli alternatifler ve istemli tepkileri dışında davranışsal seçenekler önerilir. Örneğin: “ve eğer bilinç dışı zihniniz transa girmeye hazırsa sağ eliniz hafiflemeye ve yükselmeye başlayacaktır. Eğer ki bilinç altı zihniniz transa geçmenize isteksizse sol eliniz havaya yükselecektir. Bilinç altı zihniniz bu sol el üstünde çalışmaya devam edebilir. Daha da ilginç olanı bilinçli zihniniz ne olup bittiğini bilemeyebilir yada anlamayabilir, bilinç dışı zihninizin tercihine bağlı olarak bu süreç gerçekleşecektir. Ve bilinç altı zihniniz alternatifler arasında sınıflandırma yaparken, bilinciniz günlük aktivitelerini yerine getirmekte serbest olacaktır”. 12. ÇİFT BÖLÜNMELİ ÇİFT TUTUM: Bu tip öneriler değişik başka tip önerileri içerebilir ve zihinde fazla yük ve karışıklık oluşturabilir. Dikkatli gözlem ve hastanın tepkilerinin kayıt edilmesi ile terapiste hastanın hipnotik yetenekleri ve eğilimleri konusunda uyarı sağlar. Cümlelerle aktarma: Bu tip bir öneri aşağıdaki bazı formatları alabilir: “(Kısa bir sürede) yapabilir______ ama (her şeye rağmen; ama yapmak zorunda değilsiniz; ______’ı zaman; farkında olmadan) _________, ya da, (tam tersine) yapabilirsiniz_______, ama (yukarıda ki diğer sözcüklerin herhangi biri)____________.” Örnekler; kısa bir sürede uyanabilirsiniz, ama vücudunuzun uyanması gerekli değildir. Ya da, vücudunuzla birlikte uyanabilirsiniz. Ama vücudunuz farkında olmadan da uyanabilirsiniz. “Transta olmanızı rağmen uyandığınızı rüyada görebilirsiniz; ya da uyanık olduğunuz halde transtaymış gibi davranabilirsiniz.” (sayfa 47) “Kısa bir sürede gözleriniz açılacak ama uyanmak zorunda değilsiniz; ya da gözleriniz açıkken uyanabilirsiniz, ama gözleriniz kapanırken ne olduğunu hatırlamaksızın” (sayfa 48). “ Şimdi, kısa bir sürede gözleriniz açılacak, ancak uyanma ihtiyacı hissetmeyeceksiniz ya da gözleriniz açıkken uyanabilirsiniz, ancak kollarınızı birkaç dakika içinde hareket ettirmeyebilirsiniz”. “Hatırlamamayı seçebilirsiniz, ya da unutmayı seçebilirsiniz, unutmayı seçmek sizin seçiminizdir aynen hatırlamamayı seçtiğiniz gibi.” “Hatırlamayı istediğiniz her neyse, basitçe hatırlamayı seçtiğiniz şeyin ne olduğunu da unutabilirsiniz.” Çift bölünme bilinç altı, bilinç dışı; çift tutum için cümle düzeni: aşağıdaki formatı alabilir: “sizin bilinçli zihniniz _____, aynı zamanda (ya da ve den beri, gibi, çünkü, aynı zamanda) sizin bilinç altı zihniniz, _______, bilinçli zihniniz______.” Başka bir yol ile açıklanan format iki şekilde olabilir: 1) bilinçli______, bilinçdışı_______, aynı zamanda (ya da, den beri) bilinçli _______, bilinçsiz__________. 2) bilinçsiz_______, bilinçli________, bilinç dışı iken _________, bilinçli______. Örnekler: “ Bilinçli aklın, bilinçsiz aklının karışıklıklarını düşünürken çözümler üzerinde düşünür, veya belki de bilinçli aklın, sonucu merak ederken, bilinçsiz aklın bazı çözümler yaratır.” “ Bilinçsiz aklın hisleri algılarken, bilinçli aklın o olaylara ait ayrıntıları hatırlayabilir, veya bilinçli aklın yalnızca güçlü hislerin farkında olurken bilinçsiz akıl ne olduğunu hatırlayabilir.” “ Bilinçli aklın, bilinçsiz aklının ihtiyacı olan tüm zamanı alacak şekilde görülürken, testin tamamlanması için olan mevcut zamanın farkında olabilir, veya bilinçli aklın, bilinçsiz aklının geride bıraktığı zamanı ve çalışma hızını izlerken, zaman mevhumu olamadan gevşek bir adım atar.” “Ve gözlerinizi açtığında, bilinçsiz aklınızın onunla ilgili hislerinizin farkında olurken, annenizin önünüzde oturduğunu bilinçli olarak görebilirsiniz veya belki de bilinçsiz aklınız, bilinçli aklınızın onunla ilgili hislerinizi kuşatırken, onun görüntüsünü tutar.” 13. MECAZ VE KARŞILAŞTIRMA: Mecazlar ya da hikayeler içe bakışı kolaylaştırabilirler. Sonuçlar önerebilir, motivasyonu arttırabilir ve savunmaya, direnişe karşı araç olarak görev yapabilirler. Aynı zamanda ego-güçlendirmesinde ve teşhiste kullanılabilirler. Örnek: Bir yaralanmanın aşaması tarif edilirken naturel ve içsel iyileşmenin aşamaları da yer alabilir. Uzun süre önce olan bir yaranın küçük bir izi, skarı kalabilir, ancak ağrısı kalmaz. Bu mecazi travma ensest ilişkilerde, tecavüzlerde ya da boşanmalarda kullanılabilir. 14. ŞOK VE HAYRETE DÜŞÜRMEK: Şok ve hayrete düşürmek yaratıcılığı kolaylaştırabilir ve hastanın bilinç dışı zihnini yönetmek için içsel araştırmayı uyarabilir. Bu, belirli şok edici ya da hayrete düşürücü kelimeler kullanarak yapılabilir, ya da stratejik olarak yerleştirilmiş aralıklarla da yapılabilir. Karışıklık bilinci azaltabilir ve bilinç dışı aşamaları kolaylaştırabilir. Örnek: “Boşanabilirsin, (duraklama) isteklerin hakkında daha iddialı olmayı öğrenmezsen.” Senin ne istediğin, (duraklama) senin için en önemli olan bir sır. “Ayıldığını zannediyorsun, değil mi? Gerçekten yaptın, yaptın mı? Gözlerini ne kadar süre için açık tutabileceğini düşünüyorsun?” Kaynak: Erickson, M.H. & Rossi, E. L, (1979). Hypnotherapy: An Exploratory Casebook. New York: Irvington. This text is recommmended for further study
Hipnoz esas olarak konsantre durumda olan hasta ile rafine bir iletişim yoludur. Başarılı bir hipnoz elde etmek, pratisyenin konuşmanın yeni bir şekli olan “hipnotik ses”i öğrenmesini gerekli kılar. Bu sebepten ötürü, hipnoz dalgınlığını çalışmanız ve seyretmeniz yanında, size gelen deyimleri ve fikirleri yazmanız gerekir.